Planujesz zakup pierwszych butów trekkingowych i nie do końca wiesz jak ugryźć temat?

Pewnie nie zaskoczy Cię, jeśli powiemy, że najlepszą drogą jest ta prowadząca do wyspecjalizowanego sklepu górskiego. Doświadczony sprzedawca powinien wnikliwie przeanalizować Twoje potrzeby, a następnie doradzić optymalne rozwiązania. Jeśli jednak na razie nie możesz sobie na to pozwolić, to mamy nadzieję, że ten poradnik nieco ułatwi Ci początek tej wspaniałej przygody.

Nie wskażemy Ci niestety idealnego rozwiązania na wszystkie możliwe sytuacje, gdyż takie najzwyczajniej w świecie nie istnieje. Nie istnieją buty idealne na każdy teren, wysokość i wszystkie pory roku, dlatego często powtarzane określenie "całoroczne" traktujemy z lekkim przymróżeniem oka.

Tak jak nie istnieje samochód, który w wymagających warunkach może równać się z terenówkami, na torze zwyciężać z samochodami rajdowymi, a w mieście być ekonomiczne, komfortowe i rodzinne, tak też niestety nie istnieją super inteligentne buty, na które zimą założymy raki (bez obawy o uszkodzenie łącznika), a latem lekko i z uśmiechem na ustach będziemy zachwycać się komfortem podczas mniej wymagającego hikingu po bieszczadzkich połoninach.

Na pocieszenie jednak powiemy, że stojąc przed swoim pierwszym wyborem, nie będziemy nakłaniać Cię do inwestowania w kilka par butów, gdyż rzeczywiście istnieją na rynku modele uniwersalne, które podczas stawiania swoich pierwszych górskich kroków sprawdzą się bardzo dobrze. W dalszej perspektywie jednak rozwiązanie uniwersalne nigdy nie będzie rozwiązaniem idealnym.

Pierwszą i najbardziej istotną kwestią, jest próba odpowiedzi sobie na poniższe pytania: 

W jakie pory roku zamierzasz działać?

W jakim terenie najczęściej będziesz z butów korzystać?

Jaka będzie specyfika Twoich wyjadów?

Innymi słowy dobrze wiedzieć, czy bardziej nastawiasz się na wielodniowe obozy wędrowne z ciężkim plecakiem i w niepewnych warunkach pogodowych (trekking). Preferujesz przemierzanie wyznaczonych tras na lekko (hiking) i w szybkim tempie (speed hiking). Czy może skupiasz się głównie na krótszych technicznych przejściach w terenie skalnym przy pewnej pogodzie (approach). 

Odpowiedzi na te pytania pozwolą lepiej dobrać but pod względem jego sztywności, wysokości cholewki, obecności membrany, oraz konkretnego przeznaczenia.

W dzisiejszym poradniku skupimy się głównie na możliwie najbardziej uniwersalnych rozwiązaniach, gdyż właśnie takie interesują stanowczą większość piechurów, która w początkowych fazach swojej górskiej aktywności, nie będzie wybierać się na trudne, technicznie przejścia przy mocno niekorzystnych warunkach. Treści zawarte w artykule powinny przydać się również osobom bardziej zaawansowanym, które obecnie nie mają zamiaru decydować się na zakup kilku par, a wybór uniwersalnego modelu będzie zupełnie wystarczający pod kątem uprawianej aktywności. Informacje te mogą okazać się również pomocne dla tych osób, które wyruszają w podróż, na którą z racji ograniczenia bagażowego muszą spakować się oszczędnie, a warunki jakie mogą spotkać na swojej drodze mogą być skrajnie różne.  

Niskie bez membrany czy wysokie z membraną?

Mimo, iż w sezonie letnim często doradzamy „bezmembranowe” buty niskie, ze względu na ich niską wagę oraz związaną z tym wygodę, oddychalność i ekspresowy czas schnięcia, to pod kątem użytku obuwia w różnych warunkach i w zróżnicowanym terenie wyższe buty trekkingowe z letnim laminatem membrany Gore-Tex Extended Comfort mogą okazać się bardziej odpowiednie. Co prawda każda, nawet ta najlepsza membrana w pewnym stopniu wpłynie na obniżenie oddychalności, jednak jeśli planujesz korzystać z butów nie tylko podczas najcieplejszych sezonów, jej obecność powinna przynieść więcej pożytku niż szkody.

Gore-Tex Extended Comfort to typowo letni i najcieńszy stosowany w butach wariant tej topowej membrany, w  związku z tym komfort jaki ze sobą niesie podczas przypadkowego wejścia do potoku, kałużę czy w zaroszoną trawę w pełni zrekompensuje minimalnie niższą zdolność obuwia do odprowadzania wilgoci. Technologia ta nie posiada żadnej dodatkowej warstwy izolacyjnej więc w warunkach chłodniejszych kwestia zapewnienia sobie komfortu termicznego uwarunkowana będzie odpowiednio dobranymi skarpetami.

But wysoki niesie wraz z sobą lepsze wsparcie dla stopy, co jest szczególnie istotne pod kątem osób początkujących, które nie posiadają jeszcze opanowanych umiejętności precyzyjnego stąpania. But taki wybaczy więcej błędów, jednocześnie lepiej zabezpieczy stopę przed wilgocią, sprawdzając się tym samym w znacznie większej ilości przypadków. Uniwersalność wiązać się będzie niestety z większą wagą, niższą oddychalnością i mniejszą wygodą podczas letnich wypraw. Jednak decydując się na jeden model jest to cena, którą czesto warto zapłacić w zamian za poczucie bezpieczeństwa i niezawodność.

Jaka Podeszwa?

Niemniej ważną kwestią, na którą koniecznie warto zwrócić uwagę jest podeszwa. Jej sztywność, bieżnik oraz miękkość użytej gumy. O Ile bardzo sztywna podeszwa zapewni większy komfort podczas wędrówek górskich w zaśnieżonym i niepewnym terenie, oraz znacznie lepiej współpracuje z rakami, o tyle przejście w mocno sztywnym bucie dłuższego odcinka po twardym podłożu jest jednym z najmniej przyjemnych doświadczeń. Spoczywający na naszych barkach ciężki plecak może z kolei jedynie pogłębić te bolesne doznania. Podeszwa zbyt elastyczna, posiadająca tendencję do poddawania się każdemu kamieniowi i nawet najmniejszej nierówności terenu również przyprawić może o nie lada ból podczas dłuższego trekkingu z obciążeniem. Najlepszy wybór na start znajduje się więc gdzieś po środku. Średnio twarda podeszwa zapewni maksimum komfortu w możliwie różnych warunkach.

To jak jest uformowany bieżnik ma bezpośredni wpływ na zdolności trakcyjne obuwia. Od niego zależy w dużej mierze nasze bezpieczeństwo. Zadaniem bieżnika jest zapewnienie jak najlepszej przyczepności na dedykowanej powierzchni.

Niejednokrotnie spotlaliśmy się ze stwierdzeniem mówiącym, że agresywny bieżnik będzie najlepszy w każdych warunkach. Płaski natomiast często uważany jest za gorszy i bardziej oszczedny. Zapewne miałeś/aś okazję widzieć buty wspinaczkowe. Pomijając ich różną budowę, użyte patenty i mieszanki gum, podeszwy wszystkich modeli są gładkie. To dlatego, że mniejsza agresywność jest bezpośrednio związana z większą powierzchnią tarcia, gwarantując tym samym lepszą przyczepność na panelu czy skale. Agresywne ukształtowanie bieżnika zdecydowanie lepiej poradzi sobie w trawie, szutrze, terenie błotnistym czy zaśnieżonym.

Kiedy zatem nie mamy stuprocentowej pewności co do jednolitego rodzaju nawierzchni, agresywniejszy bieżnik zapewni nam większe wsparcie. Niektóre modele uniwersalnych butów trekkingowych, jak np. Salewa MTN Trainer 2, Salewa MTN Trainer MID czy lżejszy i bardziej amortyzowany Salewa MTN Trainer 2 MID GTX, łączą ze sobą agresywność bieżnika w środkowej części podeszwy ze znacznie mniej agresywnymi, przypominającymi podeszwę z butów wspinaczkowych strefami w przedniej i tylnej częśći butów.
Agresywna strefa ukształtowana jest w taki sposób, aby sprawnie odprowadzać zanieczyszczenia, gwarantując większą niezawodność w grząskim terenie. Strefa techniczna natomiast ma za zadanie ułatwiać podchodzenie i schodzenie w terenie bardziej wymagającym. 

Jaką cholewkę wybrać?

Wybierając pierwsze buty warto zwrócić uwagę na materiał i budowę cholewki, ilość przeszyć, zastosowane systemy antyotarciowe oraz patenty, które będą mieć bezpośredni wpływ na wygodę użytkowania.

Na rynku do wyboru mamy skórę zamszową, nubuk, skurę licową oraz przeróżne materiały syntentyczne o różnych właściwościach.

Skóra licowa oraz nubuk to zewnętrzne warstwy skóry. Tę drugą różni jedynie fakt, że w procesie garbowania została przeszlifowana i pozbawiona gładkiej licowej warstwy. Stąd charakterystyczny meszek na jej powierzchni. Skórę licową i nubuk cechuje większa odporność, jednak z uwagi na mniejsze pory musimy liczyć się z gorszą oddychalnością.

Zamsz natomiast jest odpowiednio przeszlifowaną wewnętrzną warstwą skóry, którą charakteryzuje niezrównana miękkość i elastyczność. Odpowiednio dobrana grubość zamszu w połączeniu ze wspomnianym wcześniej letnim laminatem membrany może stanowić świetny kompromis między oddychalnością, odpornością i wysokim poziomiem komfortu.

Gumowe wstawki zabezpieczające najbardziej newralgiczne miejsca lub nie rzadko biegnący dookoła buta gumowy otok, wpłyną nie tylko na wytrzymałość posiadanego modelu, ale również na bezpieczeństwo naszych stóp podczas otarć czy uderzeń o skały i kamienie. Mniejsza ilość przeszyć to mniejsze ryzyko przedostawania się wilgoci, a takie patenty jak wiązanie obuwia zaczynające się od samych palców, pozwoli znacznie lepiej dopasować but do naszej stopy. Nie bez powodu buty wspinaczkowe posiadają takie właśnie rozwiązania.

Zastosowane systemy poprawiające komfort

Topowe modele wysokich butów trekkingowych posiadać będą patenty minimalizujące ryzyko wystąpienia otarć. Dzięki czemu, podczas dłuższych wykroków czy szybkiego schodzenia nawet sztywniejszy but nie będzie powodować obtarć w okolicach ścięgna Achillesa. W butach Salewa odpowiedzialny jest za to system FLEX.

Należy pamiętać również o tym, że nie tylko wysokość buta, ale w szczególności jego zdolność do trzymania i stabilizowania pięty minimalizuje ryzyko kontuzji. Ważny jest więc wybór takiego modelu, który zadba o maksimum bezpieczeństwa i komfortu. W butach Salewy za wspomniany komfort odpowiada system 3F.

Podsumowanie

Rrozwiązanie uniwersalne, na początek naszej górskiej aktywnośći może być strzałem w dziesiątkę. W dalszej perspektywie będzie stanowić również doskonały punkt wyjścia do poszerzania swojej przemyślanej górskiej garderoby. 

W przyszłości wybierając się na letni trekking można zdecydować się na wybór mniej uniwersalnych niskich butów trekkingowych, hikingowych lub speedhikingowych. Rozwiązania te przekonywać będą m.in. lekkością i dobrą amortyzacją.

Na krótsze przejścia o trudniejszym i technicznym charakterze możemy wybrać buty podejściowe o niezrównanych właściwościach trakcyjnych w terenie skalnym.

W sezonie zimowym natomiast, szczególnie w  partiach wyższych, bardziej odpowiednim wyborem okażą się kompatybilne z rakami, sztywniejsze i pancerne buty górskie.

Niezależnie od tego jak bardzo zagłębimy się w rodzaje turystyki pieszej, zakupiony wcześniej unierwsalny wariant pośredni stanowić będzie świetne rozwiązanie na wiosenny czy jesienny trekking podczas trudnych do przewidzenia warunków pogodowych.

Zakup modelu uniwersalnego jest więc zawsze dobrym wyborem.