To już trzecia część naszego przewodnika po świecie wspinaczki. W poprzednich rozdziałach skupiliśmy się na butach wspinaczkowych, sprzęcie na start i pierwszych krokach na panelu. Teraz czas na wejście poziom wyżej – poznasz różne formy wspinaczki, dowiesz się, czym są skale trudności i jak oceniać swój poziom, a także czym jest czystość stylu i dlaczego pierwsze loty są nieodłącznym elementem tego sportu.

Formy wspinaczki z liną – wędka, prowadzenie i automaty

Obok wspomnianego wcześnej boulderingu, jak zapewne dobrze się domyślasz – mamy jeszcze linę. Z liną możemy wspinać się w różnorodny sposób. Z uwagi na olbrzymią i uzasadnioną popularność czasówek, zapewne dotarły do Ciebie nieziemskie wyczyny naszych zawodników i zawodniczek na czele z Aleksandrą Mirosław, która wielokrotnie pobijała ustanowiony przez siebie rekord świata. To prawda - wybieganie na ściane w kilka sekund robi ogromne wrażenie.  Wspinaczka na czas to jednak tylko jeden wąski element wspinaczki, który (nie ujmując mu) paradoksalnie najmniej jest z nią związany. Ten widowiskowy i nie da się ukryć wymagający sport opiera się jednak o pewne ustandaryzowanie, jakim jest wysokość ściany, jej nachylenie, a także wielkość, kształt i rozmieszczenie chwytów. Przygotowanie do tego sportu opiera się wiec w głównej mierze na treningu siłowym i jasno wypracowanych schematach.

We wspinaczce na trudność, jak sam dostrzegłeś pokonując swoje pierwsze baldy oraz drogi z liną - temat wygląda już z goła inaczej i jest bardziej rozbudowany. Tu już ciężko mówić o sztywno określonych standardach i zdecydowanie oprócz przygotowania siłowego i mobilności bardzo istotna jest jeszcze kreatywność i nieszablonowe podejście.

Trudność z liną również można pokonywać na wiele sposób. Na ściance będziesz mieć do wyboru dwa z nich, jakimi są wspinaczka na tzw. wędkę i prowadzenie.  (Oczywiście wiele ścian wyposażonych będzie jeszcze w automaty, które nie będą wymagać obecności osoby asekurującej). Te dwie metody różnić będą się od siebie poziomem bezpieństwa, stopniem zaawansowania i czystością. Czym ona jest? Styl jest tym czystszy im bardziej będzie on bliski korzeniom i im bardziej uzależniony będzie od naszych umiejętności psychofizycznych …. A we wspinaczce trzeba mieć zaiście silną psychikę!

Wspinaczka na wędkę – bezpieczny start z liną

Wędka (inaczej TR – Top rope) cieszy się nieco mniejszym poważaniem w środowisku wspinaczkowym, jednak z uwagi na poziom bezpieczeństwa i komfort psychiczny, zapewne to właśnie od niej zaczniesz swoją przygodę z liną. Po poznaniu podstawowych węzłów, takich jak ósemka powrotna oraz połówka podwójnego zderzakowego, a także po nauczeniu się wzorowej obsługi posiadanego lub wypożyczonego przyrządu asekuracyjnego oraz po nabyciu umiejętności sprawdzania siebie nawzajem z partnerem – ten sposób wspinaczki stoi przed Tobą otworem. Z uwagi że stanowisko na wędce zostało już uprzednio założone, ta daje możliwość maksymalnie bezpiecznego rekreacyjnego wspinania, pozbawionego lotów podczas odpadnięć (nie oznacza to, że nie trzeba myśleć i analizować przebiegu drogi. Zbyt duże odchylenie się od lini stanowiska może skutkować nieprzyjemnym w skutkach efektem wahadła). Osoba asekurująca w miarę Twojego podążania ku topowi, będzie na bieżąco wybierać nadmiar liny. Dlatego też Top Rope jest dobrym pomysłem na przyjemną rekreację, trening wytrzymałości, techniki czy patentowanie dróg. W kontekście jednak rozmów o robieniu cyfr czy progresowaniu, ten rodzaj wspinaczki niestety nie będzie się liczyć.

Wspinaczka na automatach – bezpieczeństwo i dobre praktyki

Choć wspinaczka z automatyczną asekuracją (tzw. auto-belay) wydaje się najprostszą formą wspinania z liną, to właśnie w tych strefach dochodzi do najpoważniejszych wypadków. W Polsce, tylko w ostatnich miesiącach, odnotowano kilka tragicznych zdarzeń, w tym śmiertelnych – wszystkie miały miejsce właśnie w strefach z automatami. Najczęstszą przyczyną? Brak wpięcia się do systemu asekuracyjnego.

Norwegowie, którzy nie zanotowali jeszcze żadnego śmiertelnego wypadku, postanowili działać prewencyjnie. Od 2024 roku wdrożyli zestaw zaleceń, które znacząco ograniczyły liczbę incydentów. Wśród najważniejszych rozwiązań znalazły się:

• Obowiązkowe szkolenie z obsługi automatów – zakończone certyfikatem (Autobelaycard).

• Wzajemna kontrola – przed każdym wejściem na drogę wspinacz powinien poprosić osobę obok o sprawdzenie wpięcia i uprzęży.

• Specjalne płachty bezpieczeństwa – zasłaniające chwyty startowe, przypominające o konieczności wpięcia się.

• Zakaz wspinania w słuchawkach i bez obecności innych osób – by zwiększyć czujność i możliwość reakcji.

• Strefy z automatami oddzielone od innych – by uniknąć pomyłek i niekontrolowanego przemieszczania się między drogami.

Warto też pamiętać, że wspinaczka na automacie wymaga nie tylko samokontroli, ale też testu działania systemu przed startem – lekkie napięcie taśmy, sprawdzenie hamowania i upewnienie się, że wszystko działa jak należy.

Jeśli więc wybierasz się na ściankę bez partnera i chcesz spróbować wspinaczki na wyższej ściane pamiętaj, aby nie traktować automatu jako „bezobsługowego” partnera. Zachowuj czujność, sprawdzaj sprzęt, pytaj innych o kontrolę – i nigdy nie zaczynaj drogi bez upewnienia się, że jesteś prawidłowo wpięty.

Wspinaczka na prowadzenie – co musisz wiedzieć o asekuracji

Podczas wspinaczki z dołem, wspinacz sam musi wpinać linę w dedykowane punkty asekuracyjne. Niezbędne więc do tego będą ekspresy (dwa karabinki połączone taśmą),które to na ogół na sztucznych ścianach będą już założone. Wspinając się w skałach sam musisz zadbać o ich posiadanie. Podczas prowadzenia konieczna również będzie lina dynamiczna, która pozwoli bezpiecznie wyłapywać siłę podczas nieuniknionych lotów.  Tak, lotów nie należy się obawiać, bo są integralną częścią wspinaczki i bez nich po prostu się nie da. Poza tym nie zapomnij o podstawowym ekwipunku, o którym mówiliśmy w poprzedniej części, na który to składać się będzie: uprząż, przyrząd asekuracyjny, woreczek na magnezję i magnezja oraz buty wspinaczkowe.

Czym są loty i jak się do nich przygotować?

Lot zaliczysz wtedy, kiedy odpadniesz od ściany w momencie, gdy będziesz znajdywać się powyżej założonego punktu asekuracyjnego. Długość lotu będzie uwarunkowana długością liny z nad wcześniej założonego punktu a także jej dynamicznym rozciągnięciem (po wyjściu zaledwie 1m ponad punkt, długość lotu wynosić będzie już 2m + rozciągnięcie liny), tym większym im większy procent liny będzie w użyciu. Mówiąc bardzo skrótowo, im szybciej odpadniesz, tym jest to mniej bezpieczne z uwagi na krótką linę, mniejsze jej rozciągnięcie i idący za tym wyższy współczynnik odpadnięcia. Po pierwszych wpinach więc  po prostu nie odpadaj :)

Co jest jeszcze istotne podczas wspinaczki z dołem

Druga kwestia to wiedzieć jak należy ekspres wpiąć (ma znaczenie, którą jego częścią wepniemy się w dedykowane punkty oraz na którą stronę będzie wychodzić zamek dolnego karabinka w ekspresie), a także w jaki sposób i  w którym momencie do tego ekspresu wpinać linę, aby zminimalizować ryzyko jej samoistnego wypięcia. Często wspinacze panelowi o tych zasadach zapominają. Jeśli chcesz sport ten uprawiać bezpiecznie – nie bądź jak oni!

Aby daną drogę można było uznać za zaliczoną, powinieneś ją pokonać na raz – bez odpadnięć i obciążanie układu asekuracyjnego. Jeśli Ci się udało to brawo! Masz za sobą swoje pierwsze klasyczne przejście! Tylko, żeby nie było za łatwo pytanie jak czyste ono było.

Skale trudności wspinaczkowych – jak je czytać i porównywać?

No dobra, masz już za sobą kilka baldów i klasycznych przejść z liną, gdzie mogło zaskoczyć Ci to, że ich wycena była oznaczona cyfrą a nie kolorem. Od tego momentu już można się zafiksować i mieć tzw. „parcie na cyfrę”, czyli głęboką i nieuzasadnioną chęć pokonania jak najtrudniejszej drogi. Parcie to często może zaprowadzić na manowce, gdyż zamiast się wspinać regularnie i progresować trenując swoje braki, możesz zbyt mocno skoncentrować się na jednej konkretnej drodze, która być może będzie przewyższać Twój aktualny poziom wspinaczkowy, a mimo to będziesz robić wszystko by ją zaliczyć. Próbując wiele razy, pewnie w końcu Ci się uda, ale czy to oznacza, że Twój poziom wspinania można wycenić analogicznie do poziomu pokonanej drogi? Nie koniecznie, ale po kolei

Zacznijmy od skal wspinaczkowych, aby płynnie przejść do czystości stylu.

Tabela porównawcza skal wspinaczkowych (UIAA, Kurtyki, Francuska, Amerykańska)

Jak wyżej wspomniałem na panelu spotkasz się z karteczkami z cyfrą informującą o trudności danej drogi oraz często z podpisem roudsettera, który ją nakręcił. W skałach informację te uzyskasz z dedykowanych do konkretnego regionu wspinaczkowego przewodników (tzw. topo). Wszystko po to, abyś wiedział, czy przypadkiem nie porywasz się na zbyt trudną lub zbyt łatwą drogę :)  Z przewodnika często wyczytywany również to, jak dana droga przebiega, czy ma ona charakter sportowy (czy i jak jest obita) czy tradycyjny. Ile ekspresów będziesz potrzebować do jej pokonania, a także coraz częściej, które przejście jest wyjątkowo atrakcyjne, jaki jest jego charakter (np. droga przewieszona, siłowa lub techniczna),  co pozwoli nam wybrać taką drogę, której w danym momencie poszukujemy. Zgodną z naszymi predyspozycjami lub też brakami, które chcielibyśmy naprawić.

Skupmy się jednak na trudności danej drogi.

Trudność początkowo wyceniana jest przez autora danej drogi i uwarunkowana jest jej specyfiką (wielkością i rodzajem chwytów, długością i przewieszeniem), następnie kolejni wspinacze po nim mogą doprowadzić do rewyceny danej drogi, uważając ją za łatwiejszą bądź trudniejszą niż podał autor. Często więc może okazać się, że droga, którą pokonujesz w realu ma inną cyfrę niż wyczytałeś. Im bardziej mogła być zweryfikowana, tym większe prawdopodobieństwo rzetelności wyceny. 

 
No dobrze, kiedy wiemy już o co opierać się podczas zabierania za daną drogę. Następny problem pojawia się wtedy, kiedy Twój kolega oceniając trudność danej drogi używa innej skali niż Ty. W tym momencie bardzo istotna będzie umiejętność przeliczania w głowie trudności z jednej skali na drugą. Jest to bardzo ważne w kontekście realnego ocenienia trudności drogi w miejscu, w którym w danym momencie dane Ci będzie się wspinać. Najbardziej rozpowszechnione skale to: Tatrzańska UIAA, Kurtyki, Francuska, Saksońska oraz Amerykańska.

W większości europejskich regionów wspinaczkowych do czynienia będziesz mieć ze skalą Francuską. Wspinając się w polskich skałach powinieneś mieć opanowaną skalę Kurtyki.

Czystość stylu – czym różni się OS, Flash i RP?

Wiesz już jak zaliczyć drogę o konkretnej wycenie więc można by pomyśleć, że powinno Ci to już wystarczyć.  Nic bardziej mylnego. Zaliczać drogi (pokonując je klasycznie – bez odpadnięć) możesz bowiem bardziej lub mniej czysto. Do najczystszych i najbardziej cenionych metod pokonania drogi zaliczamy OS, Flash i RP

OS (ON Sigt) – czyli najczystsza forma pokonania danej drogi

Nie da się ukryć, że wspinanie na trudność jest sztuką w najczystszej postaci, OS (on sight) natomiast jest jej najbardziej wyrafinowaną formą. O pokonaniu danej drogi z tzw. OS`a, możesz mówić wtedy, gdy uda Ci się ją zrobić za pierwszym razem, niej mając wcześniej zielonego pojęcia o jej specyfice. Nie słyszałeś żadnych porad dotyczących sekwencji ruchów, nie miałeś jak się do jej pokonania przygotować. Bez prób, bez podpowiedzi, bez wcześniejszego dotykania skały. Tylko ty, ściana, intuicja i Twoje realne umiejętności i doświadczenie.

Można zerknąć na drogę z dołu, ale  wspólne analizy j z partnerem co do jej pokonania są niedopuszczalne. W OS-ie liczy się czyste czytanie terenu, a każde słowo z zewnątrz to jak spoiler w thrillerze – psuje zabawę.

Kiedy więc uda Ci się drogę o danej wycenie pokonać klasycznie właśnie w tym stylu, to kompletnie nikt nie będzie mieć prawa podważyć Twojego poziomu wspinania.

FLASH – czysto ale z małym „ale”

Jeśli onsight to romantyczna randka w ciemno ze skałą, to flash jest jak dobrze zaplanowana kolacja z menu w ręku i recenzjami z TripAdvisora. Nadal jest to pierwsza próba – ale z pełnym pakietem informacji. Ktoś ci podsunął radę, że tu dobrze jest złapać w odciąg, lub że po drugiej wpinie będzie  luźniej? Widziałeś, gdzie warto się zatrzymać na oddech, ktoś Ci powiedział, że za tym przełamaniem czeka klama. A może asekurowałeś na tej drodze swojego partnera i mimowolnie wchłonąłeś całą sekwencję ruchów? No to przykro mi, ale OS odpada. Jeśli masz już jakiekolwiek informacje na temat danej drogi, to polecam już zdobyć ich jak najwięcej, żeby mieć zaliczonego chociaż Flasha.

W stylu flash im więcej wiesz, tym lepiej dla Ciebie. Możesz analizować, pytać, podglądać, słuchać – wszystko po to, by wejść na drogę z gotowym planem. Ale próbę masz tylko jedną!

RP – Red point, rotpunkt, replay – nazywaj jak chcesz.

Styl RP to wspinaczkowy odpowiednik „powtórki z rozrywki”. Nie wyszło za pierwszym razem? Spoko, wracasz, próbujesz, kombinujesz, aż w końcu wszystko klika. Możesz znać drogę na pamięć, mieć rozpisane sekwencje lub korzystać z laserowego wskaźnika pokazującego, gdzie postawić kolejną kończynę. Liczy się efekt końcowy: czyste przejście z dolną asekuracją, bez odpadnięć.

To właśnie w RP zdobywa się najtrudniejsze drogi. Styl dla tych, którzy nie boją się porażek, bo wiedzą, że każda próba to krok bliżej sukcesu. Ekspresy mogą już wisieć w przelotach – nikt nie będzie kręcił nosem. Choć są tacy, którzy dla pełnej satysfakcji wolą prowadzić z wieszaniem – oldschoolowa szkoła, ale nadal budzi szacunek.

Dawniej RP oznaczało, że ekspresy trzeba było wieszać podczas przejścia – żadnych ułatwień. Dziś to raczej wspinaczkowy folklor, ale duch pozostał ten sam: cierpliwość, determinacja i radość z pokonania czegoś, co kiedyś wydawało się niemożliwe.

FAQ: Wspinaczka z liną i styl przejścia – najczęstsze pytania

Jeśli wspinanie zaczyna Ci się podobać i czujesz, że chcesz wejść poziom wyżej – dobrze trafiłeś. W Warszawie i okolicach działa kilka świetnych obiektów wspinaczkowych, które oferują nie tylko sekcje dla początkujących, ale też kursy asekuracji, prowadzenia i techniki wspinania. Warto zapytać o szczegóły – to inwestycja w Twój rozwój i bezpieczeństwo. Jeśli jesteś z Rzeszowa lub okolic polecam wybrać się na Flywall lub Baltoro, po drodze nie zapomnij zahaczyć o sklep stacjonarny Mountain Shop Rzeszów!

A jeśli szukasz sprzętu, który będzie Ci towarzyszył na kolejnych etapach – sprawdź naszą ofertę:

Uprzęże wspinaczkowe w Lavaredo.pl 

Karabinki HMS i ekspresy w Lavaredo.pl 

Przyrządy asekuracyjne w Lavaredo.pl 

Kup torbę na linę i akcesoria wspinaczkowe w Lavaredo.pl 

Damskie spodnie wspinaczkowe

Męskie spodnie wspinaczkowe

Wszystko starannie wybrane, przetestowane i gotowe do działania!

Masz pytania? Oto kilka odpowiedzi na start:

Czy muszę mieć swój sprzęt, żeby zacząć wspinanie z liną?

Nie. Na większości ścianek możesz wypożyczyć uprząż, karabinek i przyrząd asekuracyjny. Warto jednak wiedzieć, że nie wszystkie przyrządy są dopuszczone do użytku – najczęściej wymagane są półautomaty.

Czy muszę znać węzły, żeby wspinać się z liną?

Podstawowe węzły, takie jak ósemka powrotna czy połówka podwójnego zderzaka warto poznać – ale na sekcji dla początkujących nauczysz się wszystkiego od zera.

Czy wspinaczka na wędkę liczy się jako „zrobienie drogi”?

Nie do końca. To świetna forma treningu, ale w kontekście stylu i czystości przejścia – liczy się przejście klasyczne.

Czy muszę mieć linę, żeby wspinać się na panelu?

Nie. Jeśli chodzi o wędkę - na wszystkich ściankach, które nie są jedynie bulderowymi liny są już zamontowane, natomiast jeśli chcesz wspinać się z dołem, na większości obiektów linę będziesz mógł wypożyczyć. W skałach musisz mieć własną.

Czy wspinaczka na prowadzenie jest bezpieczna dla początkujących?

Tak, pod warunkiem że przejdziesz kurs asekuracji i nauczysz się poprawnie wpinać linę oraz asekurować partnera. Wspinanie z prowadzeniem daje ogromną satysfakcję, ale wymaga odpowiedzialności i świadomości ryzyka.

Czy w Warszawie są kursy asekuracji i prowadzenia?

Tak. Wiele obiektów organizuje regularne kursy – warto zapytać na recepcji lub sprawdzić ofertę online.

Gdzie w Rzeszowie mogę się powspinać?
W Rzeszowie najpopularniejsze ściany to Baltoro i Flywall. Wybierając się koniecznie zahacz o nasz sklep stacjonarny Mountain Schop Rzeszów.

Gdzie kupię sprzęt wspinaczkowy?
Niezbędny sprzęt kupisz w profrsjonalnych sklepach górskich, takich jak nasz. Zapraszamy do Lavaredo.pl

Zamów online do domu lub z odbiorem osobistym w jednym z naszych sklepów!

Magazyn centralny Lavaredo.pl

Czego dowiesz się z części czwartej